Wat is lichen planus?
Lichen planus (LP) is een ontsteking in de huid. Meestal zijn het paarsrode bultjes die jeuken. Vaak zitten de bultjes ook op de armen en benen. Soms zijn er ook afwijkingen te zien in de mond: je ziet dan witte streepjes aan de binnenkant van de wang. Soms zijn er ook bultjes op de vulva: de binnenste schaamlippen en in de vagina. De meeste vrouwen met een LP van de vulva hebben ook witte streepjes aan de binnenkant van hun mond. LP van de vulva komt minder vaak voor dan LP in de mond. Bij ongeveer de helft van de vrouwen met LP in de mond is er ok LP van de vulva.
Wat is de oorzaak van lichen planus?
De oorzaak van LP is niet bekend. Er lijkt een probleem met het afweersysteem van het lichaam. Het systeem is ‘overactief’ waardoor stoffen vrijkomen die een ontsteking veroorzaken in de huid. Deze reactie noemen we ook wel een ‘autoimmuun-reactie’. Het is niet bekend waarom de afwijkingen op bepaalde plekken wèl optreden en ergens anders niet. LP is niet besmettelijk en dus niet naar partner over te dragen.
Wat zijn de klachten van een vulvaire lichen planus en wat is er te zien?
- Pijnlijkheid, branderigheid en een ‘rauw’ gevoel komen veel voor. Klachten zijn er vooral bij plassen en bij seks. Sommige vrouwen hebben ook last van jeuk.
- Vaak zie je aan de binnenkant van de binnenste schaamlippen en/of de ingang van de vagina een glanzend rode of witte huid. Daar wordt ook de pijn gevoeld.
- Als de afwijkingen langer bestaan kan het uiterlijk van de vulva veranderen. De binnenste schaamlippen kunnen verdwijnen en vaak is de clitoris niet meer te zien.
- Seks kan pijnlijk zijn, met name als er in de vagina ook afwijkingen zijn. Soms is er dan bloedverlies en afscheiding bij de seks. Soms is seks helemaal niet meer mogelijk. In zeldzame gevallen groeit de vagina dicht, dan is het lastig om gynaecologisch onderzoek uit te voeren.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Artsen die ervaring hebben met LP kunnen op het oog meestal de diagnose stellen. Soms is dat bij de vulva lastig, omdat LP hier minder vaak voorkomt. Veel artsen hebben er dus weinig of géén ervaring mee. De diagnose kan worden gesteld door het afnemen van een klein stukje huid (biopt) onder plaatselijke verdoving. Dit wordt naar het laboratorium gestuurd voor onderzoek. Het onderscheid met de aandoening lichen sclerosus van de vulva is soms onduidelijk, ook na weefselonderzoek. Bij lichen sclerosus is de vagina niet afwijkend.
Hoe wordt lichen planus behandeld?
Er is niet echt een goede behandeling voor LP. Bij LP op de gewone huid (bijv. enkels en polsen) gaat de aandoening vaak binnen ongeveer een jaar vanzelf over. Een zalf of crème zorgt ervoor dat jeukklachten zoveel mogelijk weg zijn. Bij een LP van de vulva is het lastiger. Een behandeling met sterk werkende hormoonzalf moet worden geprobeerd. Een behandeling met zalf die de afweer onderdrukt kan ook worden geprobeerd. Het resultaat van de behandelingen is niet goed te voorspellen en vaak teleurstellend. LP van de vulva en vagina geeft wisselend klachten en is niet goed te beïnvloeden met behandelingen. In gevallen waar de klachten moeilijk te bestrijden zijn is behandeling op een gespecialiseerde vulvapoli door een dermatoloog en gynaecoloog noodzakelijk.
Waar moet ik op letten?
Omdat LP een chronische ontsteking van de huid is, is er een iets verhoogd risico van 2% op kanker van de afwijkingen. Alle plekjes die groter worden of bloeden moeten worden gemeld. Regelmatige controle: 1 keer per 6 á 12 maanden is aan te raden.
Meer informatie: