Standpunt NVvVP
LASERBEHANDELING BIJ LICHEN SCLEROSUS
Juni 2023
Bestuur NVvVP:
Kim Meeuwis, dermatoloog en bestuursvoorzitter NVvVP
Ravi Vermeulen, gynaecoloog i.o. en secretaris NVvVP
Kim van Mierlo, dermatoloog en penningmeester NVvVP
Joanne de Hullu, gynaecologisch oncoloog en bestuurslid NVvVP
Bram ter Harmsel, gynaecoloog en bestuurslid NVvVP
Laurens Barkema, dermatoloog en bestuurslid NVvVP
Sanne Samuels, gynaecoloog en bestuurslid NVvVP
Robin Huizing, gynaecoloog, seksuoloog i.o. en bestuurslid NVvVP
De laatste tijd krijgt het NVvVP-bestuur vanuit leden, collega’s en patiënten regelmatig de vraag naar de waarde van (gefractioneerde) laserbehandeling bij patiënten met vulvaire lichen sclerosus (LS).
Diverse klinieken in Nederland bieden laserbehandeling voor vulvaire LS aan. De behandeling wordt niet vergoed door zorgverzekeraars en wordt veelal door huidtherapeuten verricht.
De actuele richtlijn lichen sclerosus (2021) stelt dat er onvoldoende bewijs is om een goede aanbeveling te kunnen doen over het gebruik van laserbehandeling bij LS.
De ICS (International Continence Society) en ISSVD (International Society for the study of VulvoVaginal Disease) hebben in 2019 een consensus document opgesteld waarin de rol van lasertherapie bij verschillende vulvaire en vaginale aandoeningen wordt besproken aan de hand van een systematische literatuursearch. De gevonden publicaties betroffen studies met kleine aantallen patiënten, vaak niet gerandomiseerd en met een korte follow up duur. De veiligheid op lange termijn is niet bekend en kan dus niet gewaarborgd worden. De richtlijn concludeert dat laserbehandeling voor patiënten met LS wordt afgeraden.
Een recente publicatie van collegae Groenewegen et. al (J Gynecol Oncol. 2020) illustreert de relevantie van dit standpunt. Hierin wordt een casus beschreven van een Nederlandse 24-jarige vrouw die een vulvair plaveiselcelcarcinoom ontwikkelde na drie behandelingen met een combinatie van gefractioneerde CO2 laser en Erbium:YAG laser, voor een nog onbehandelde vulvaire LS.
Na het verschijnen van de richtlijn LS in 2021 is nog een gerandomiseerde, gecontroleerde trial van Mitchell et al. gepubliceerd (Obstetrics & Gynaecology, 2021). Ook in deze studie blijkt gefractioneerde CO2 laser geen effectieve therapie voor vulvaire LS.
Op basis van bovenstaande gegevens is er geen bewijs om laserbehandeling bij vulvaire LS te adviseren. Daarbij zijn de risico’s op [uitstel van behandeling en het ontstaan van vulvacarcinoom] onvoldoende duidelijk.
Het bestuur van de NVvVP raadt vanwege bovengenoemde bevindingen laserbehandeling af voor patiënten met vulvaire LS. De NVvVP benadrukt het belang van adequate medische behandeling en periodieke controle van patiënten met vulvaire LS door een ervaren zorgverlener.
Literatuur:
Preti M, Vieira-Baptista P, Digesu GA, Bretschneider CE, Damaser M, Demirkesen O, Heller DS, Mangir N, Marchitelli C, Mourad S, Moyal-Barracco M, Peremateu S, Tailor V, Tarcan T, De EJB, Stockdale CK.The Clinical Role of LASER for Vulvar and Vaginal Treatments in Gynecology and Female Urology: An ICS/ISSVD Best Practice Consensus Document Neurourol Urodyn. 2019 Mar;38(3):1009-1023.
Groenewegen KL, Voss FO, van Beurden M, Zijlmans HJMAA, VermaatH. Vulvar Squamous Cell Carcinoma Following Fractionated Laser Therapyfor Vulvar Lichen Sclerosus, a Case Report of a 24 Year Old Woman. JGynecol Oncol. 2020; 3(5): 1045
Richtlijn Lichen Sclerosus (2021) Richtlijnendatabase
Mitchell L, Goldstein AT, Heller D et al, Fractionated Carbon Dioxide Laser for the
Treatment of Vulvar Lichen Sclerosus A Randomized Controlled Trial. Obstetrics & Gynecology. 2021 Jun;137(6):979-987